.png)
Koeien zijn vrouwelijke runderen en lopen massaal rond op de Nederlandse weilanden. Gemiddeld geeft een koe zo'n 20 liter per dag en zo nu en dan halen ze de mijlpaal van het produceren van meer dan 100.000 liter tijdens het leven van een koe. En al dat melk wordt dankbaar opgedronken door de mens. Een goed gezonde koe zal gezondere melk en vlees geven, dan een koe die niet gezond is. Koeien zijn hele sociale dieren en leven dan ook in groepen al is er wel een rangorde. Dit rund heeft vier magen, namelijk de pens, de netmaag, de boekmaag en de lebmaag. Herkauwers hebben vier magen omdat gras slecht verteerbaar is. Gras bestaat voor een groot gedeelte uit moeilijk afbreekbare cellulose, een keten van suikermoleculen. De evolutie heeft ervoor gezorgd dat het gras in deze vier magen langzaam kan vergisten met behulp van speciale bacteriën. Op deze manier halen koeien en schapen toch genoeg voedingsstoffen uit het gras om te kunnen overleven.
Helaas kunnen runderen niet altijd grazen in de wei. In de winter eten ze hooi in de stal, want dan gaan de koeien niet naar buiten. Hooi s gedroogd gras en wordt in balen bewaard. Naast gras of hooi eten runderen ook kuilgras, (snij)maïs, soja, krachtvoer en bietenpulp. Hooi, kuilgras en snijmaïs wordt ruwvoer genoemd. Ruwvoer is voer met een vezellengte van ongeveer 8 millimeter. Van april tot en met oktober lopen koeien gewoonlijk in de wei rond en ze kunnen wel 40 tot 60 kilo gras per dag eten. Een koe weegt dan ook gemiddeld ruim 670 kilo. De veehouder zal een aangepast dieet samenstellen om ieder rund een evenwichtig menu aan te kunnen bieden.
Een mannelijk rund is een stier en het is tijd om te paren als de koe tochtig is. Tegenwoordig laat men vaak niet de natuur gewoon zijn werk doen, maar wordt het zaad van een stier opgevangen en op het goede moment geïnsemineerd in de baarmoeder van de koe. Een os is een gecastreerde stier. Koeien worden ook kunstmatig zwanger gemaakt om de melkproductie op gang te houden. Koeien krijgen na een dracht van ongeveer 9 maanden in het voorjaar een kalfje. Koeien houden ervan om lekker te luieren. Ze liggen dan ook gemiddeld 15 uren per dag, waarvan 10 uren overdag. Koeien moeten iedere dag worden gemolken door de boer en dat kan behalve handmatig ook worden gedaan in een zij aan zij melkstal, visgraat melkstal, een melkrobot en in parallel melkstallen.
Wereldwijd zijn er meer dan duizend runder rassen, maar tot de jaren 70 van de vorige eeuw was de Fries Hollandse koe in ons land superieur. Maar sinds die tijd deed de Holstein Friesian (HF) zijn intrede. Dit is een koe van Amerikaanse makelij en werd binnen enkele jaren superieur in ons land. Er lopen wereldwijd ruim 50 miljoen van dit soort koeien rond. Helaas is door inteelt de vruchtbaarheid en duurzaamheid van deze koe afgenomen.
Bekende vleeskoeien in Nederland zijn de Brandrood, Verbeterd roodbont, Montbeliarde, Jersey, Piemontese, Brown swiss, Belgisch witblauw, Blonde d'acuitaine, Hereford, Schotse hooglander, Limousin en Charolais. Bekende oud-Hollandse rassen zijn de Blaarkop, Witrik, Lakenvelder en de Fries-hollands zwartbont. Bekende melkkoeien zijn de Fries roodbont, Mrij (Maas-rijn-ijssel), Montbéliarde, Jersey, Brown swiss, Holstein roodbont en de Holstein zwartbont. Melkkoeien zijn de bekendste van het stel en meestal zijn ze zwart/wit of rood/wit gekleurd. Officieel heten melkkoeien Holstein zwartbont of roodbont.
Er zijn vleeskalveren en melkkoeien. Als een vleeskoe is geslacht, dan blijft er ook vel over en daar wordt leer van gemaakt. En de botten van een koe worden verwerkt in lijm. Stieren, ossen en kalveren worden alleen gehouden voor hun vlees. Dit vlees ligt als rundvlees of kalfsvlees in de schappen van de winkel. Vleeskalveren worden gedurende een maand of 8 (soms enkele maanden meer) vetgemest om tenslotte te worden geslacht. Ze worden al snel bij hun moeder weggehaald en in een klein hok neergezet. Deze vleeskalfjes komen dan terecht in een kalvermesterij. Er wordt wit en rosé kalfsvlees geproduceerd.